ژانر کمدی موفقترین ژانر سینمای ایران در گیشه است. غالب فیلمهای کمدی در چندسال اخیر همواره در گیشه موفق بودهاند. این ژانر، زیرژانرهای مختلفی دارد. زیرژانرهایی نظیر کمدی آنارشیستی، کمدی رمانتیک، کمدی اسلپ استیک، کمدی سیاه، کمدی اسکروبال، کمدی شرمآور، پارودی (هجو) و کمدی موقعیت. سینمای ایران همواره واجد فیلمهایی در زیرژانر کمدی موقعیت بوده است. فیلمهایی که گیشه را مکررا فتح کردهاند. فیلمساز در کمدی موقعیت شخصیت را در «موقعیتهای ناهمخوان و اشتباهی» قرار میدهد. کمدی موقعیت خود انواعی دارد اما تاکنون در سینمای ایران با یکی از این چند نوع مواجه بودهایم. فیلمهای پرفروشی که از کمدی موقعیت بهره بردهاند، غالبا واجد شخصیتی سنتی-مذهبی بودهاند که در تقابل با شرایطی مردن و ظاهرا پساسنتی قرار میگیرد. فیلمسازان از این تقابل، سکانسهای کمدی بیرون میکشند. سکانسهایی که به مذاق مخاطب ایرانی نیز خوش آمده است. توجه داشته باشید آنچه که در این زیرژانر همواره وجود داشته است «تقابل» و «موقعیت ناهمخوان و اشتباهی» بوده است، نه صرفا تقابل شخصیتی سنتی-مذهبی با وضعیتی مدرن. برای یک نمونهی مشهور از کمدی موقعیت نگاه کنید به فیلم سینمایی «مارمولک» ساخته کمال تبریزی که یکی از مشهورترین فیلمهای کمدی سینمای ایران است. در این فیلم یک خلافکار سابقهدار با پوشیدن لباس یک روحانی از زندان میگریزد. در چنین شرایطی، خلافکار سابقهدار یعنی رضا مارمولک (با بازی پرویز پرستویی) با پوشیدن لباس یک روحانی در «موقعیتی ناهمخوان» قرار گرفته است. جهانِ فکری رضا مارمولک با جامعه روحانیت متفاوت است. براساس همین «موقعیتِ ناهمخوان»، فیلم مملو از سکانسهایی کمدی یا اصطلا خندهدار است. برای نمونه هنگامی که جوانان مذهبی از رضا مارمولک سوالاتی شرعی میپرسند، او با جهان فکری خود به سوالات جواب میدهد که نتیجه «موقعیتی ناهمخوان» است. رضا کمتر آشنایی به اصول و مفروضات مذهبی دارد و با وجود استفاده از لباس روحانیت، با تکیه بر طرز فکر خود به سوالات شرعی پاسخ میدهد و نتیجه خلق موقعیتهایی اصطلاحا خندهدار است. با قرائت بسیاری از کمدیهای پرفروش سینمای ایران، میتوان به پرتوافشانی کمدی موقعیت بر آنها پی برد. نکته قابلتوجه این است که گویا گذشته و حالِ سینمای ایران با کمدی موقعیت گره خورده است. البته غلبه کمدی به سینمای ایران تنها موضوعِ قابل پرداختِ گیشه سینمای ایران نیست. غالب، فیلمهای غیرکمدیِ فهرست حاضر فیلمهایی رئالیستی و ناتورالیستی هستند. این ادعا و اثبات آن میتوانند موضوع یادداشتی دیگر باشند و درصورت اثبات ادعای یادشده، دلیل چنین استقبالی از فیلمهای رئالیستی و ناتورالیسیتی در کشورمان میتواند موضوعِ تحقیقی مفصل باشد. بههرشکل، در مطلب حاضر به مرور بیست فیلم پرفروش تاریخ سینمای ایران که غالبا فیلمهایی کمدی هستند پرداختهایم، دلایلی برای فروش هر فیلم ارائه کردهایم و بسامدِ بالای کمدی «موقعیت» در میان فیلمهای پرفروش سینمای ایران را نیز نمایان کردهایم.